Oplossingen
Klimaat en natuur
Maatregelen om de klimaatverandering te bestrijden, helpen ons de natuur om ons heen en de natuurlijke systemen waarvan we allemaal afhankelijk zijn, te beschermen. Door goed voor onze bodem, bossen en wateren te zorgen, kunnen we klimaatverandering en de gevolgen daarvan bovendien beter aanpakken.
Klimaatverandering is op allerlei manieren van invloed op ons milieu en onze samenleving. Veel Europese landen hebben al nationale plannen opgesteld om de gevolgen van klimaatverandering aan te pakken. Omdat de problemen verschillen per regio, moeten deze plannen worden aangepast aan de regionale en lokale situatie.
De bodem als superopslagplaats van koolstof
De meesten van ons zien de grond onder onze voeten als gewoon zand, maar de bodem speelt een cruciale rol in de regeling van het klimaat van onze wereld. De bodem slaat koolstof hoofdzakelijk op in de vorm van organisch materiaal. Het is na de oceanen de grootste opslagplaats van koolstof op aarde.
Naar schatting is 0,1 % van de koolstof die op dit moment in de Europese bodem is opgeslagen, te vergelijken met de jaarlijkse uitstoot van 100 miljoen auto’s.
De laatste decennia is het vermogen van de bodem om de enorme hoeveelheden koolstof op te slaan, echter afgenomen, voornamelijk als gevolg van niet-duurzaam landbeheer en veranderingen in het gebruik van land. Maar goed bos- en landbouwbeheer kunnen helpen om de hoeveelheid koolstof in de grond op peil te houden en zelfs te vergroten.
Koolstof ondergronds opslaan
Voor de opvang en opslag van koolstof wordt een techniek gebruikt die de koolstofdioxide die door energiecentrales en de industrie wordt uitgestoten, opvangt, comprimeert en vervolgens transporteert naar een opslagplaats diep onder de grond.
Deze techniek zou aanzienlijk kunnen bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering in Europa en wereldwijd: in ondergrondse opslagplaatsen kan nagenoeg alle koolstofdioxide honderden tot duizenden jaren worden opgeslagen.
Maar de technologie is momenteel nog erg duur en er lopen pas twee commerciële projecten in Europa. Daarom verstrekt de EU aanloopsubsidies voor projecten die zich richten op de opvang en opslag van koolstof, en heeft ze regels opgesteld om ervoor te zorgen dat de techniek op milieuvriendelijke wijze wordt gebruikt.
Bossen: de beschermers van ons klimaat
Bossen spelen een unieke rol in klimaatverandering. Aan de ene kant stoten ze broeikasgassen uit als er bomen vergaan of gekapt worden of als de grond eronder wordt verstoord; daarmee dragen ze bij aan de opwarming van de aarde.
Aan de andere kant nemen bossen broeikasgassen op via fotosynthese en dragen ze ook bij aan het koel houden van de aarde. Hierdoor is hun rol cruciaal in de strijd tegen klimaatverandering.
Hoe kunnen we ervoor zorgen dat bossen een positief effect hebben? Duurzaam beheer van bossen, waarbij nieuwe bomen worden geplant ter vervanging van oude of gekapte bomen, kan een effectieve oplossing zijn. EU-landen werken samen om bossen een grotere rol te geven in het beleid van de EU ter bestrijding van klimaatverandering.
Mensen kappen bossen met een alarmerende snelheid: tot wel 80 % van de ontbossing van tropische wouden dient om land vrij te maken voor de landbouw. Maar er worden ook bomen gekapt om producten als timmerhout en papier te maken, of om wegen en mijnen aan te leggen. Ontbossing heeft buiten de versnelling van de klimaatverandering ook andere desastreuze gevolgen. Zo wordt de habitat van bosdieren vernield en leidt het tot veranderingen in neerslagpatronen, met droogte tot gevolg.
Bossen wereldwijd beschermen
Het programma REDD+ („Reducing Emissions from Deforestation and forest Degradation plus conservation”) helpt tropische landen om duurzamer te werken. Via dit programma worden mensen in ontwikkelingslanden betaald om hun bossen te behouden.
Dit gebeurt door de waarde te berekenen van de koolstof die niet in de atmosfeer terechtkomt als gevolg van het kappen van bossen, en die waarde om te zetten in financiële middelen voor een klimaatvriendelijk gebruik van bosgrond.
Het geld van REDD+ wordt al in meer dan 40 landen gebruikt, waarbij bijvoorbeeld wordt gewerkt aan het beheren van bossen (bomen meten), het verbeteren van de interventie door de brandweer in geval van bosbranden en het ontwikkelen van de sector van de agrobosbouw (een combinatie van landbouw en bosbouw).
Hiervoor moet de juiste balans gevonden worden tussen het behoud van bossen en de bescherming van de belangen van de mensen die in het bos wonen en die van het bos afhangen voor voedsel, water en andere middelen. Tot nu toe hebben lidstaten en instellingen van de EU ruim 1 miljard EUR bijgedragen aan activiteiten met betrekking tot REDD+ in Afrika, Azië en Midden- en Zuid-Amerika.
Warmte bestrijden
Slim planten
Sommige landbouwers planten meer gewassen tussen bomen, zodat de schaduw de gewassen kan beschermen tegen het warme en droge klimaat. In de stad maken landschapsarchitecten in parken en langs de weg steeds vaker gebruik van bloemen en struiken die tegen de droogte en warmte kunnen.
Groene muren en daken
In een aantal steden zorgen planten op muren en daken ervoor dat bij zeer warm weer de hitte wordt geabsorbeerd en de temperatuur in gebouwen wordt geregeld. Ze absorberen ook water en zorgen ervoor dat er bij storm en onweer minder water wegstroomt. In sommige landen, zoals Frankrijk en Denemarken, zijn er wetten en programma’s in het leven geroepen die de installatie van groene daken aanmoedigen.
Waterwijs
Sommige mensen vinden nieuwe manieren om water te besparen, bijvoorbeeld door „grijswatersystemen” te installeren in hun huis of bedrijf (bijvoorbeeld hotels). Daarmee wordt water dat werd gebruikt om te wassen, opnieuw gebruikt om toiletten door te spoelen. En innovatieve landbouwers gebruiken ’s nachts druppelirrigatie, zodat het water onmiddellijk naar de wortels van de planten gaat en niet verdampt door de warmte overdag.
Aanpassing aan het stijgende water
Drijvende huizen
In Maasbommel bereiden sommige inwoners zich voor op frequentere overstromingen door in zogezegde amfibische huizen te gaan wonen, die verankerd zijn aan het land, maar die zo ontworpen zijn dat ze kunnen meestijgen met het water.
Barrières bouwen
Door zelf zeeweringen en dijken te bouwen, helpen we om het water buiten te houden. We kunnen ook zandduinen beplanten met sterke grassen, waarvan de wortels voorkomen dat de duinen weggespoeld worden.
Groene sponzen
Overstromingsgebieden (natuurlijke gebieden die leeglopen in rivieren) kunnen als spons werken en overtollig regenwater absorberen. De landen langs de rivieren de Donau en de Elbe zijn bezig met het herstellen van voormalige overstromingsgebieden door rivieren meer ruimte te geven.