Skip to main content
Nasza planeta, nasza przyszłość

Skutki

Świat w obliczu zmian

Skutki

Zmiany klimatu odczuwalne są na wszystkich kontynentach i szacuje się, że w ciągu kolejnych dziesięcioleci będą pojawiać się częściej i z większą intensywnością.

Różne kraje i regiony borykają się z różnymi problemami.

Zmiany te mogą przekształcić nasz świat i wpłynąć na zasoby wody i żywności oraz na nasze zdrowie. Im większe okażą się problemy, tym trudniejsze i droższe będzie ich usunięcie, dlatego najlepszym rozwiązaniem jest jak najszybsze podjęcie działań na rzecz walki ze zmianami klimatu.

Mierzenie zmian

Próbki lodu wydobyte z głębokich pokładów wiecznej zmarzliny na Antarktydzie zawierają bąbelki powietrza sprzed 650 tys. lat. Można z nich wyczytać informacje na temat poziomu gazów cieplarnianych w przeszłości. Badania wykazały też, że stężenie CO2 i metanu w atmosferze było o wiele niższe niż obecnie.

Słoje drzew zawierają informacje na temat przebiegu ich rocznego przyrostu. Naukowcy badają przekrój bardzo starych drzew, aby dowiedzieć się, jak z biegiem czasu zmieniał się klimat. Na przykład w okresach zimnej i suchej pogody słoje stawały się cieńsze.

W obserwatorium Mauna Loa na Hawajach (USA) mierzy się poziom CO2 w atmosferze od 1958 r. Pomiary dokonywane w tak odległym miejscu, gdzie powietrze pozostaje nietknięte przez cywilizację, są dobrym wskaźnikiem światowych poziomów CO2.

Zdjęcia satelitarne mogą pokazać, jak zmieniała się pokrywa lodowa Arktyki na przestrzeni lat.

Złe wieści

Większość naukowców potwierdza, że Ziemia ulega ociepleniu szybciej niż kiedykolwiek w przeszłości, a to za sprawą ogromnych ilości gazów cieplarnianych, które ludzie wypuszczają do atmosfery. Zalicza się tutaj spalanie paliw kopalnych (węgla, ropy i gazu), jazdę samochodem i wycinkę lasów.

Wielu z nas widziało skutki zmian klimatu, a część z nas doświadczyła ich nawet na własnej skórze. Nie chodzi jednak wyłącznie o ekstremalne zjawiska pogodowe, takie jak powodzie, susze czy huragany. Wolniej zachodzące zmiany klimatyczne, które trudniej zauważyć, mogą zupełnie zmienić nasz sposób życia.

Dobre wieści

Na szczęście w grudniu 2015 r. w Paryżu 195 państw (w zasadzie wszystkie kraje świata) uzgodniło między sobą pierwsze globalnie wiążące porozumienie mające na celu rozprawienie się ze zmianami klimatu. Zarówno w Unii Europejskiej, jak i na całym świecie rządy, firmy i zwykli obywatele szukają sposobów przeciwdziałania ich przyczynom oraz dostosowania się do nich.

Wszyscy mamy tu rolę do odegrania, ponieważ zmiany klimatu są problemem o zasięgu globalnym i mogą dotknąć każdego z nas.

Jesteśmy mieszkańcami tej samej planety i zmiany, jakich dokonujemy w jednym miejscu, mogą mieć wpływ na osoby żyjące po drugiej stronie świata. Można powiedzieć, że to, co robimy, pozostawia długotrwały ślad – swoisty odcisk naszej działalności. Dlatego każdy z nas, przez dokonywanie odpowiednich wyborów i podejmowanie właściwych działań, może pozostawiać mniejsze ślady i przyczynić się do walki ze zmianami klimatu.

Czy wiesz, że…?

Pomiędzy 1900 a 2015 r. miało miejsce ponad 30 000 kataklizmów naturalnych, które spowodowały szkody w wysokości około 6 bln euro.

Czy wiesz, że…?

Pomiędzy 1900 a 2015 r. miało miejsce ponad 30 000 kataklizmów naturalnych, które spowodowały szkody w wysokości około 6 bln euro.

Ekstremalne warunki pogodowe spowodowane zmianami klimatu

Cursor map helper

Jak…

Kliknij interaktywną mapę, aby zobaczyć przykłady anomalii pogodowych na całym świecie
World map
Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Australia

W latach 2016–2018 obumarło ponad 50% australijskiej Wielkiej Rafy Koralowej.

Gwałtowne wiatry

Z globalnym ociepleniem wiąże się występowanie bardziej gwałtownych i niszczycielskich wiatrów formujących się nad ciepłymi akwenami, gdy w atmosferze znajduje się dużo ciepłego i wilgotnego powietrza. Na lądzie szybkie i wirujące wiatry mogą wyrywać drzewa z korzeniami, niszczyć budynki i przewracać pojazdy.

Morze Południowochińskie

Tajfun Mangkhut przeszedł przez Morze Południowochińskie w połowie września 2018 r., dotykając ponad 2,4 miliona ludzi i powodując 134 zgony.

Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Japonia

Niespotykane dotąd letnie temperatury w Japonii spowodowały ponad 150 zgonów w 2018 roku.

Gwałtowne wiatry

Z globalnym ociepleniem wiąże się występowanie bardziej gwałtownych i niszczycielskich wiatrów formujących się nad ciepłymi akwenami, gdy w atmosferze znajduje się dużo ciepłego i wilgotnego powietrza. Na lądzie szybkie i wirujące wiatry mogą wyrywać drzewa z korzeniami, niszczyć budynki i przewracać pojazdy.

Południowa Afryka

Cyklon Idai (4–21 marca 2019 r.) był jednym z najgorszych cyklonów tropikalnych, jakie kiedykolwiek nawiedziły Afrykę i półkulę południową. Spowodował katastrofalne szkody w Mozambiku, Zimbabwe i Malawi: ponad 1000 ofiar śmiertelnych i kilka tysięcy zaginionych.

Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Europa

W 2018 r. gwałtowne wzrosty temperatur, silne wiatry i niska wilgotność powietrza w Europie wywołały pożary, które spowodowały poważne zniszczenia w Estonii, Grecji, Portugalii i Szwecji.

Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Europa

Od roku 2000 odnotowano dziesięć najcieplejszych lat w historii Europy, z czego siedem najcieplejszych lat przypadło na okres od 2014 do 2020 r.

Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Arktyka

W 2020 r. maksymalny zasięg pokrywy lodu morskiego był drugim najniższym odnotowanym w historii.

Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Argentyna

Argentyna doświadczyła silnej suszy między październikiem 2017 r. a marcem 2018 r. Na najbardziej dotkniętych obszarach opady deszczu spadły o 43% poniżej średniej.

Czuć ciepło

Obserwujemy coraz dłuższe okresy wyjątkowych upałów i coraz mniej zimnych dni. Może to powodować niedobory wody, susze, problemy zdrowotne, takie jak udary cieplne, a nawet śmierć. Brak deszczu może również prowadzić do niszczycielskich pożarów.

Zachodnie stany USA

Zachodnie stany USA doświadczyły niszczycielskiej siły ognia w 2018 r., w tym pożaru Mendocino Complex (największego w historii Kalifornii) i Camp Fire, który był najbardziej śmiercionośny w historii Kalifornii, a także spowodował największe straty mienia w historii.

Gwałtowne wiatry

Z globalnym ociepleniem wiąże się występowanie bardziej gwałtownych i niszczycielskich wiatrów formujących się nad ciepłymi akwenami, gdy w atmosferze znajduje się dużo ciepłego i wilgotnego powietrza. Na lądzie szybkie i wirujące wiatry mogą wyrywać drzewa z korzeniami, niszczyć budynki i przewracać pojazdy.

Północno-wschodni Pacyfik

W 2018 r. w basenie północno-wschodniego Pacyfiku odnotowano skumulowaną energię cyklonu (ACE) o wartości 316,3 kt2 – najwyższą od czasu rozpoczęcia wiarygodnych pomiarów satelitarnych.

Oceany na linii frontu

Podnoszące się poziomy mórz

Pomiędzy 1901 a 2010 r. średni poziom mórz na świecie podniósł się o 19 cm. Spowodowane jest to dwoma zjawiskami: po pierwsze, ocieplająca się woda zwiększa objętość i zajmuje więcej przestrzeni. Po drugie, globalne ocieplenie sprawia, że lodowce i ogromne pokrywy lodowe na Grenlandii i Antarktydzie topią się szybciej
i zasilają oceany większą ilością wody.

Wynikające stąd podniesienie się poziomu mórz powoduje powodzie na nisko położonych terenach przybrzeżnych oraz grozi kompletnym zalaniem niektórych wysp.

Wyższy poziom morza może również zaszkodzić istotnym przybrzeżnym ekosystemom, np. lasom namorzynowym, które dają schronienie młodym rybom i innym organizmom, osłaniając je przed sztormami powodującymi erozję wybrzeża. Słona woda wsiąkająca w ziemię niszczy zasoby wody pitnej oraz sprawia, że gleba staje się nieprzydatna do uprawy.

Zagrożenie dla wysp

Wyobraź sobie, jak straszna musi być świadomość, że któregoś dnia twój dom może zalać woda.

Wyspy Marshalla, znajdujące się na północnym Oceanie Spokojnym, są jednym z najbardziej narażonych państw wyspiarskich świata. Duża część lądu znajduje się jedynie trzy metry nad poziomem morza.

Naukowcy twierdzą, że lokalne podniesienie poziomu morza zaledwie o 80 cm może spowodować, że pod wodą znajdzie się dwie trzecie powierzchni państwa.

Czy wiesz, że…?

Naukowcy uważają, że obecnie oceany ulegają zakwaszeniu szybciej niż kiedykolwiek w ciągu ostatnich 300 mln lat.

Czy wiesz, że…?

Oceany wchłaniają około 4 kg CO2 na osobę dziennie.

Cieplejsze oceany

Zmiany klimatu mają też duży wpływ na oceany. Przez ostatnie 40 lat oceany wchłonęły ponad 90% dodatkowego ciepła pochodzącego ze zmian atmosferycznych spowodowanych ludzką działalnością.

Oznacza to, że atmosfera nie ociepla się tak bardzo, jakby mogła, jednak wpływa to na ocieplanie się oceanów. Gatunki takie jak ryby, krewetki, wieloryby i plankton (małe organizmy zjadane przez ryby) reagują na cieplejszą wodę, migrując w kierunku biegunów, gdzie jest chłodniej.

Maleńki kryl, podobny do krewetek, będący pożywieniem ryb i waleni, rozmnaża się najefektywniej w zimnych wodach. Cieplejsze wody oznaczają mniej kryla i ryb. Przetrwanie raf koralowych, zamieszkiwanych przez ponad 25% wszystkich organizmów morskich i będących miejscem tarła wielu ryb, również jest zagrożone, jeżeli wody zbytnio się ocieplą.

Oceany wchłaniają około jedną czwartą produkowanego przez nas dwutlenku węgla; wzrastające poziomy CO2 oznaczają, że zwiększy się jego ilość zmagazynowana w morzach. Pomaga to w regulacji klimatu, ale narusza też równowagę chemiczną oceanów.

Wody stają się bardziej kwasowe, co szkodzi organizmom morskim, w szczególności tym budującym zewnętrzne szkielety i muszle, np. homarom, ostrygom i koralowcom.

Jest to bardzo niepokojące, gdyż organizmy te są w wielu przypadkach pierwszym elementem łańcucha pokarmowego.

Czy wiesz, że…?

Jedynie 2,5% zasobów wodnych na świecie stanowi woda słodka. Z czego dwie trzecie są zamrożone w postaci lodowców i pokryw lodowych na biegunach. Używaj więc wody z rozwagą!

Zmiany klimatu mają poważne konsekwencje dla zwierząt

Podbiegunowa żywność w zagrożeniu

Wiele lądowych i morskich gatunków przeniosło się w ostatnim czasie do nowych siedlisk. Jeżeli nie podejmiemy działań ograniczających zmiany klimatu, ryzyko wyginięcia części z nich zwiększy się.

Największe drapieżniki obszarów podbiegunowych, takie jak lamparty morskie i niedźwiedzie polarne, do przetrwania potrzebują maleńkich alg żyjących pod lodem. Algi te znajdują się na samym początku prawie wszystkich łańcuchów pokarmowych obszarów podbiegunowych. Plankton żywi się algami, natomiast małe ryby, kryle i inne stworzenia jedzą plankton – w ten sposób powstaje łańcuch pokarmowy, którego dalszymi ogniwami są ryby, pingwiny i foki. W miarę jak ubywa lodu morskiego na Antarktydzie i w Arktyce, ich łańcuchy pokarmowe przerywają się.

Jakie są konsekwencje dla ludzi?

Zmiany klimatu spowodowały trwałe zmiany na Ziemi, które coraz bardziej zmieniają sposób życia ludzi.

Czy wiesz, że…?

Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa szacuje, że na około 100 rodzajów upraw, które zapewniają 90% żywności na świecie, 71 jest zapylanych przez pszczoły.

Niebezpieczne komary

Zmiany klimatu powodują, że pewne gatunki owadów występujących dotychczas na danym obszarze kolonizują nowe rejony.

Niektóre komary w wyniku ukąszenia przenoszą choroby, takie jak żółta febra, denga, czikungunia i malaria. Pierwotnie owady te zamieszkiwały jedynie rejony tropikalne, jednak obecnie z powodu ocieplenia klimatu część z nich żyje i rozmnaża się w południowej Europie.

Mniej żywności, więcej problemów

Piekielne upały i brak wody to niszczycielska mieszanka dla upraw i światowych zasobów żywności. Rośliny potrzebują wody do przetrwania, bez nich zaś zwierzęta gospodarskie, takie jak bydło, głodują. Wyschnięta wierzchnia warstwa gleby na polu uprawnym zamienia się w pył, który wywiewany jest przez wiatr, co pozbawia ją istotnych substancji odżywczych potrzebnych roślinom. 

W rezultacie powstaje mniej pożywienia, co stanowi duży problem w obliczu wzrostu populacji Ziemi z obecnych 7 mld do 9 mld do 2050 r., gdyż potrzebować będziemy więcej żywności, a nie mniej.

Nasze zasoby żywności zagrożone są też negatywnym wpływem zmian klimatu na pszczoły i inne owady zapylające. Wszystko to oznacza, że musimy zapobiec zmianie klimatu, tak jak tylko się da, w tym samym czasie przystosowując nasze rolnictwo do radzenia sobie ze zmieniającym się klimatem.

Tonące miasto

Drewniane pale, na których zbudowano Wenecję, zapadają się w muł płytkiej laguny na Morzu Adriatyckim.

Jeśli weźmiemy pod uwagę, że wody laguny podnoszą się o około 2 milimetry rocznie, da nam to w sumie coroczny wzrost poziomu morza o 4 milimetry.

Częste powodzie uszkadzają zabytkowe budynki, zalewają uliczki i mają negatywny wpływ na turystykę.

Realizowany jest już jednak projekt zamontowania 78 ogromnych stalowych wrót mających powstrzymać powodzie o fali dochodzącej do wysokości 3 metrów. Oprócz wspomnianego systemu bram Wenecja otrzyma także dodatkową ochronę dzięki odnowie słonych mokradeł, które są naturalną barierą powstrzymującą wzrost poziomu morza.

Czy wiesz, że…?

W XX w. Wenecja zanurzyła się o ponad 20 cm.